Ο ρεαλισμός είναι το τμήμα της ζωγραφικής που εστιάζει στην απεικόνιση μιας οπτικά ακριβούς εικόνας. Οι ρεαλιστές ζωγράφοι προσπάθησαν να αποτυπώσουν ακριβώς αυτό που έβλεπαν στην πραγματική ζωή, αντί να δημιουργήσουν μια εξιδανικευμένη εκδοχή όπως έκαναν οι κλασικοί καλλιτέχνες της Αναγέννησης.

Οι περισσότεροι πρώιμοι ρεαλιστικοί πίνακες ήταν πορτρέτα και τοπία (χρησιμοποίησαν για την καταγραφή της εμφάνισης της φύσης), αλλά αργότερα επεκτάθηκαν και σε άλλους τομείς της ζωγραφικής, όπως αναπαράσταση σπιτιών, εργασίας και φυσικών σκηνικών. Για να μεταδώσουν μια αίσθηση ρεαλισμού στους πίνακές τους, οι ρεαλιστές ζωγράφοι συχνά χρησιμοποιούσαν χρωματική ανάμειξη, αρμονία προοπτικής και διαβάθμιση τόνου για να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση ότι ο θεατής κοιτάζει πραγματικά αντικείμενα που είναι τρισδιάστατα (3D). Η σωστή απεικόνιση του όγκου ήταν πολύ σημαντική και χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές όπως η σκίαση για τη δημιουργία της ψευδαίσθησης του όγκου. Οι ρεαλιστές ζωγράφοι χρησιμοποιούσαν επίσης συχνά το chiaroscuro (αντίθεση μεταξύ φωτός και σκότους) στους πίνακές τους για να δημιουργήσουν εστίαση σε ορισμένα αντικείμενα και να τα απομονώσουν από άλλα.

Ο ρεαλισμός εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα μέσα του 19ου αιώνα, καθώς οι καλλιτέχνες προσπάθησαν να απεικονίσουν αυτό που έβλεπαν στον κόσμο γύρω τους. Αυτό ήταν σε αντίθεση με τις εξαιρετικά εξιδανικευμένες εικόνες της περιόδου της Αναγέννησης και του Μπαρόκ και μπορεί να θεωρηθεί μέρος του ρομαντισμού. Κατά τη διάρκεια του ρεαλισμού, δόθηκε επίσης έμφαση στην ατομική εμπειρία και όχι σε έννοιες όπως αυτές που βασίζονται στη θρησκεία ή τη μυθολογία, που είχαν χρησιμοποιήσει τα έργα τέχνης του Μεσαίωνα και της Πρώιμης Αναγέννησης (αυτό αναφέρεται ως εκκοσμίκευση της τέχνης). Οι ρεαλιστές ζωγράφοι ονομάζονται επίσης Νατουραλιστές, αλλά ο Ρεαλισμός είναι πιο συγκεκριμένος από αυτόν τον όρο. Ο ρεαλισμός έγινε η κυρίαρχη μορφή της δυτικής ζωγραφικής από τα μέσα έως τα τέλη του 19ου αιώνα και χαρακτηρίστηκε από θέματα της καθημερινής ζωής. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με άλλα κινήματα εκείνης της εποχής που ήταν είτε φορμαλιστικά είτε ρομαντικά. Οι ρεαλιστές ζωγράφοι του 19ου αιώνα ήθελαν να απαθανατίσουν σκηνές όσο το δυνατόν πιο πιστά, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους ανθρώπους για να κάνουν μια νοητική εικόνα της κοινής ζωής στην Ευρώπη και την Αμερική. Επικεντρώθηκαν ιδιαίτερα στην αγροτική (επαρχία) και τη ζωή της εργατικής τάξης που γενικά αγνοήθηκε από τον ρομαντικό καλλιτέχνη. Πολλοί ρεαλιστές ζωγράφοι όπως ο Gustave Courbet και ο Jean-François Millet ζωγράφισαν σκηνές αγροτών στην ύπαιθρο, ενώ ο Thomas Eakins και ο Édouard Manet απεικόνιζαν σκηνές ζωής σε μεγάλες πόλεις. Ο ρεαλισμός μπορεί να θεωρηθεί ως μέρος μιας επιθυμίας για νατουραλισμό που εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης. Η βιομηχανική επανάσταση μετέτρεψε την αγροτική ζωή σε αστικό περιβάλλον. Αυτό ανάγκασε πολλούς αγρότες και κατοίκους της μικρής πόλης να εισέλθουν στις πόλεις, ενώ επίσης έδωσε στους εργάτες των πόλεων περισσότερο χρόνο για να συλλογιστούν χαλαρά τη ζωή.

Οι ρεαλιστές ζωγράφοι ήθελαν να είναι όσο το δυνατόν ακριβέστεροι στην απεικόνιση των διαφορετικών σκηνών της ζωής και χρησιμοποίησαν λεπτομερή παρατήρηση της φύσης για να το πετύχουν. Ρεαλιστές καλλιτέχνες των μέσων του 19ου αιώνα σχολίασαν όσα έβλεπαν και βίωσαν στην καθημερινή ζωή. Ήταν γνωστοί ως ζωγράφοι του "The Eye" γιατί ήθελαν να δείξουν στους ανθρώπους πράγματα που δεν είχαν προσέξει ποτέ πριν. Οι προσπάθειές τους οδήγησαν σε νέες ιδέες σχετικά με τη σύνθεση, τη μορφή και την τεχνική που έχουν γίνει το θεμέλιο της σύγχρονης τέχνης.